10
Könnun forþekkingar
Þekking nemenda á þeim viðfangsefnum sem ætlunin er að vinna með er oft
umtalsverð og henni þarf að gefa vægi. Í nemendamiðuðu námi er gengið út frá
því að nemandinn taki þátt í vali á viðfangsefnum og aðferðum. Nemendur ættu
að íhuga forþekkingu sína, skrá hana hjá sér og skrá ennfremur hvað þá langar
að vita og hvað þeir hafa lært í lok vinnunnar. Við þetta eykst tilfinning nemenda
fyrir hlutdeild og ábyrgð á eigin námi.
Dæmi um verkefni sem tekur mið af forþekkingu nemenda mætti taka úr líf-
fræðikennslu þar sem dýr, meðferð dýra og ýmiss konar dýraafurðir eru til
umfjöllunar og athugunar. Fyrirfram skilgreindir nemendahópar koma sér þá
saman umhvaða dýraafurðir þá langar að vitameira um (mjólkurvörur, ull, leður,
pylsur …), skrifa niður það sem þeir vita um efnið og móta svo ákveðnar
lykilspurningar til að beita við frekari þekkingarleit. – Hvert er dýrið? Hver er
afurðin? Hvernig er hennar aflað og hvernig er hún unnin? Hvernig er farið
með dýrin í því ferli? – Kennarinn getur komið með kveikju með því að benda á
vörutegundir þar sem dýraafurðir koma við sögu án þess að nemendur hafi gert
sér það ljóst. Matarlím er til að mynda unnið er úr beinum, kjötafgöngum og
dýrafitu og notað í sælgætishlaup.
Einnig er hægt að snúa þekkingarleitinni og lykilspurningum í öfuga átt og beina
athyglinni að þeirri vörutegund sem ætlunin er að fræðast um. – Hvað er beikon?
Úr hverju er lyftiduft búið til? Hvernig verður plastpoki til? Úr hverju er hand-
sápa? – Leita má upplýsinga um framleiðsluferlið og í sumum tilvikum kemur
í ljós að dýraafurðir koma við sögu. Hægt er að fara margar leiðir í þessu ferli
en hér verður fjallað um þrjár aðferðir sem reynst hafa vel við alls konar við-
fangsefni og hægt er að laga að öllum stigum grunnskólans.
KVL
Skammstöfunin
KVL
eða
K-V-L
stendur fyrir þrjá dálka á blaði sem bera heitin:
K
ann, Vil
v
ita
og
Hef
l
ært
(e.
Know, Want to know, Learned
).
5
Nemendur skrá í
fyrsta dálkinn allt sem þeir telja sig „kunna“ nú þegar um efnið og í miðdálkinn
skrá þeir atriði sem þeir myndu vilja bæta við þá þekkingu. Þegar verkefninu er
lokið, hvort sem verkefnið tekur stutta stund, örfáar kennslustundir eða lengri
tíma, skrá nemendur svo í þriðja dálkinn hvað þeir hafa lært um viðfangsefnið.
Seinna má skoða töfluna og ræða við nemendur hvað þeir hafi lært, hvort það
varpi nýju ljósi á þekkinguna sem þeir bjuggu yfir áður og hvort þeir hafi lært
um það sem þá langaði að kynna sér. Taflan hjálpar nemendum að greina eigin
framfarir.