Ofbeldi gegn börnum

dóttir, Margrét Ólafsdóttir og Ingibjörg H. Harðardóttir, 2014a). Það

er einnig í samræmi við erlendar viðtalsrannsóknir (McGee, 2005;

Mullender,

., 2002).

Niðurstöðurnar benda til þess að foreldrar ættu að ræða meira við börn

sín um heimilisofbeldi þannig að upplýsingar berist ekki til þeirra eftir

tilviljunarkenndum og jafnvel óvönduðum leiðum, sem sumir netmiðl-

ar eru (Ingibjörg H. Harðardóttir, Steinunn Gestsdóttir og Guðrún

Kristinsdóttir, 2014). Þær eru einnig skilaboð til skóla og annarra aðila

sem sinna forvörnum um ábyrgð þeirra á vandaðri fræðslu, t.d. um

réttindi barna eins og þau birtast í Barnasáttmála SÞ (Lög um samning

Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, nr. 19, 2013). Fjölmiðlar

hafa mikilvægu hlutverki að gegna í að miðla upplýsingum og fræðslu

og mættu sinna því oftar.

Ýmsir aðilar hafa útbúið efni sem nota má bæði eða ýmist á heimilum

og í skólum í þessu skyni, svo sem Barnaverndarstofa, Embætti umboðs-

manns barna, Námsgagnastofnun og samtök, svo semBarnaheill, Save the

children á Íslandi, Heimili og skóli, Unicef á Íslandi og Kvennaathvarfið

í Reykjavík. Aftast í ritinu eru frekari upplýsingar um fræðsluefni sem

hentar ólíkum aldurshópum.

Í hverju birtist heimilisofbeldi?

3.1

Heimilisofbeldi birtist í ógnandi hegðun og misbeitingu í samskiptum

fólks sem býr saman eða er bundið nánum böndum (Mullender,

2002). Heimilisofbeldi snýst fyrst og fremst um vald og stjórnun. Með

því er vísað til líkamlegs, efnahagslegs, kynferðislegs og andlegs ofbeld-

is. Hegðunarmynstur eru t.d. að nota líkamlega og yfirburðastöðu sína

á heimilinu, að ofbeldismaðurinn beitir börnum fyrir sig eða hann

beitir úrtölum, þrýstingi, hótunum eða ógnunum. Sá sem fremur athæf-

ið afneitar, ásakar aðra og beitir ásökunum; þrýstingi, hótunum, yfir-

drifinni stjórnsemi, eftirliti og ofsóknum (Pence og Paymar, 1993). Þetta

getur meðal annars falið í sér að einangra, niðurlægja, gera lítið úr, of-

sækja, munda eða beita vopnum og kúga fjárhagslega. Áður fyrr var

yfirleitt rætt um heimilisofbeldi í þeim skilningi að þar væri átt við átök

milli fullorðinna. Sá skilningur hefur breyst í kjölfar rannsókna sem sýna

að börn telja sig sjálf með þegar þau eru beðin að skilgreina hvað felst í

orðinu heimilisofbeldi (Guðrún Kristinsdóttir, 2014).

Heimilisofbeldi

snýst fyrst og

fremst um vald og

stjórnun