106
Lifað í lýðræðisríki
................................................................................................................................................................................................................................................................................
Dreifiblað 4.4
Er ofbeldi ásættanlegt í sumum tilvikum?
Dæmi 1
Við mótmæli gegn hnattvæðingu tekur fámennur hópur mótmælenda upp á því að kasta grjóti í
aðalbyggingu þekkts alþjóðlegs fyrirtækis. Lögreglumenn sem eru á staðnum sjá hvað er að gerast
og reyna að handtaka sökudólgana. Í hita leiksins verður einn lögregluþjónninn fyrir barðinu á
fólkinu sem stendur að grjótkastinu og hlýtur alvarlega áverka.
Spurningar:
1. Væri ásættanlegt að lögreglan beitti skotvopnum til að yfirbuga fólkið?
2. Væri ásættanlegt að lögreglan notaði vélbyssur? (Slíkt inngrip væri hraðvirkara en ylli ör-
ugglega meira mannfalli.)
3. Væri ásættanlegt að lögreglumennirnir biðu þar til þeir gætu skorist í leikinn með því að
sprauta vatni á fólkið?
4. Væri ásættanlegt að lögreglan beitti ekki valdi við þessar aðstæður til að forðast að upp úr syði?
Dæmi 2
X-land lýsir stríði á hendur Y-landi því að augljóst er að Y verndar og jafnvel fjármagnar upp-
reisnarhópa sem vinna gegn X innan landamæra Y. Leyniþjónusta X uppgötvar í hvaða þorpi hópur
vel þjálfaðra og vopnaðra uppreisnarmanna dvelur og kemst að því að þeir eru að undirbúa meiri
háttar sprengjuárás á mikilvægt iðnaðarsvæði.
Spurningar:
1. Væri ásættanlegt að X-land varpaði sprengjum í stórum stíl á þorpið en gætti þess jafnframt
að fáeinir aðilar, þar á meðal íbúar þorpsins, kæmust lífs af?
2. Væri þetta ásættanlegt eftir að uppreisnarmennirnir hefðu fengið afdráttarlausa beiðni um
að draga sig í hlé og þorpsbúar hefðu fengið viðvörun og skýr fyrirmæli um að fjölmenna á
íþróttavöllinn þar sem þeim yrði hleypt inn eftir vopnaleit?
3. Væri ásættanlegt að grípa ekki inn í atburðarásina með valdi? Hvaða aðra kosti getið þið nefnt?
Dæmi 3
X, ungur maður sem starfar sem tæknimaður á sjúkrahúsi, gengur iðulega í skrokk á konunni sinni
þegar hann kemur drukkinn heim. Konan hans tilkynnti einu sinni lögreglunni um barsmíðar eig-
inmannsins, sem hafa stundum alvarlegar afleiðingar. Nágrannakona þeirra, sem komst af tilviljun
að þessu, getur nú gert sér í hugarlund hvað gengur á hjá nágrönnunum þegar hún heyrir hróp
þeirra og köll.
Spurningar:
1. Ætti nágrannakonan að hafa samband við lögregluna í slíkum tilvikum eða flokkast það
undir óviðeigandi afskipti af einkalífi nágrannanna?
2. Ætti lögreglan að hafa afskipti af málum þegar hún fær tilkynningar frá einhverjum um
grunsamlegt athæfi?
